Zgoda małżonka na zaciągnięcie pożyczki nie jest wymagana. Wystarczy dobra zdolność kredytowa i jedna osoba może pożyczyć nawet do 20 tys. zł. Problemy zaczynają się zazwyczaj dopiero wtedy, gdy partner ma problemy w spłacie. Czy żona musi spłacać długi męża o których nie wiedziała? Mimo nowelizacji z 2005 roku czasem okazuje się, że tak.
Wspólność majątkowa małżeńska a pożyczka bez zgody małżonka
Wspólność majątkowa nie ma prawa ograniczać dostępu konsumenta do kredytu lub pożyczki. Na samodzielne pożyczanie pomimo braku rozdzielności majątkowej pozwala nowelizacja kodeksu rodzinnego z 2005 roku1. Za pieniądze pożyczone we własnym zakresie konsument odpowiada osobistym majątkiem.
Przy odpowiedniej zdolności kredytowej można pożyczyć od 100 zł do nawet 20 tys. zł bez zgody współmałżonka. Zgoda partnera jest konieczna tylko w przypadku wysokich kredytów zabezpieczonych np. hipoteką i zaciąganych na wiele lat. Firmy pozabankowe zazwyczaj udzielają pożyczki bez zbędnych formalności i zaświadczeń na dowolny cel. Kredyt gotówkowy z banku również nie jest trudny do otrzymania. Wystarczy niska ocena ryzyka kredytowego.
Majątek współmałżonka jest chroniony nawet w przypadku egzekucji zadłużenia. W takiej sytuacji wierzyciel dochodzi należności:
- z wynagrodzenia za pracę pożyczkobiorcy,
- z przychodów związanych z jego prawami autorskimi,
- z praw własności przemysłowej,
- z innych praw twórcy dotyczących dłużnika,
- z przedmiotów majątkowych, ale tylko tych należących do pożyczkobiorcy.
Czy żona odpowiada za długi męża?
W sytuacji gdy jeden z partnerów znalazł się w tzw. spirali zadłużenia, konsekwencje niespłaconych pożyczek mogą dosięgnąć obie osoby. Trudności przysparza fakt, że bank ani firma pożyczkowa nie mogą udzielić żadnych informacji o zobowiązaniu partnera nawet jego małżonkowi. Z drugiej strony – współodpowiedzialność za długi jest możliwa. Ta sytuacja została określona w artykule 30. Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego2.
Jeśli wierzyciel udowodni, że pieniądze zostały przeznaczone na zaspokojenie potrzeb rodziny, będzie miał prawo wnioskować o ściągnięcie należności z majątku wspólnego. W związku z tym pieniądze musiałyby zostać przeznaczone na:
- kupno żywności,
- kupno odzieży,
- opłacenie rachunku,
- wspólne wakacje,
- kupno dóbr, z których małżonkowie korzystają wspólnie.
Jeśli wierzyciel nie przedstawi odpowiednich dowodów przed sądem, nie będzie miał prawa do dochodzenia długu z majątku wspólnego. Jednak komornik może również złożyć wniosek o przymusową rozdzielność majątkową. Jeśli sąd przychyli się do takiego wniosku, windykator zacznie dochodzić należności z połowy należącej do zadłużonego współmałżonka.
Rozdzielność majątkowa a długi – czy podział ochroni majątek współmałżonka?
Nawet mały dług może stać się dużym kłopotem, jeśli nie jest spłacane w terminie. Partnerzy pozostający we wspólności majątkowej mogą poczuć się zagrożeni. Nie wystarczy jednak sporządzić dokumentu rozdzielającego majątek w domu – należy tę sprawę powierzyć prawnikowi. Sąd w wyjątkowych sytuacjach może orzec rozdzielność majątkową również z datą wsteczną (jednak tylko w przypadku ustanowionej wcześniej separacji). Przesłanką do sądowej rozdzielności majątkowej jest:
- trwonienie majątku wspólnego,
- nie przyczynianie się do powstania majątku,
- alkoholizm,
- separacja,
- tocząca się sprawa o rozwód lub separację.
Trzeba jednak pamiętać, że ustanowienie rozdzielności majątkowej w czasie, gdy kłopoty finansowe już się zaczęły może nie być skuteczne. Wspólność majątkowa jest ustalana automatycznie w momencie zawarcia małżeństwa. Dlatego jeśli małżonkowie chcą chronić swój majątek, powinni złożyć wniosek o rozdzielność majątkową jeszcze przed ślubem.
W tym celu coraz częściej podpisuje się intercyzę przedmałżeńską. Koszt zawarcia jej przed ślubem jest najtańszy. Wynosi 400 zł (plus koszt podatku VAT). Jeśli małżonkowie chcą ustanowić rozdzielność majątkową już po ślubie, wtedy koszty wystawienia dokumentu znacznie wzrastają (wynoszą minimum 600 zł).
Wynagrodzenie notariusza wzrasta wraz z wartością majątku wspólnego małżeństwa zgromadzonego w czasie jego trwania. Stawka może wynosić od 100 zł (przy majątku wartym nie więcej niż 3 tys. zł) do nawet 10 tys. zł (w przypadku majątku przekraczającego 2 mln zł). Natomiast opłata za odpis wynosi 6 zł za każdą stronę plus koszt 23 proc VAT.
Intercyzę mogą podpisać dwie osoby posiadające pełną zdolność do czynności prawnych. Wystarczy mieć przy sobie jedynie dowód osobisty (w przypadku małżeństwa również akt jego zawarcia). Intercyza likwiduje wspólność majątkową dzięki czemu zobowiązania spłaca jedynie osoba, która je zaciągnęła. Wierzyciel może dochodzić praw jedynie z jej majątku osobistego. Prawo nie działa jednak wstecz. Rozdzielność majątkowa chroni małżonka, ale tylko od momentu ustanowienia rozdzielności.
Długi po rozwodzie. Czy można uniknąć odpowiedzialności?
Aż 12 proc. osób zaciąga kredyty bez wiedzy partnera. Czy żona odpowiada za długi męża po rozwodzie? W 2015 roku co osiemnasta osoba przejęła spłatę kredytu po byłym małżonku. Aż 68 proc. tej grupy stanowiły kobiety spłacające zadłużenia zaciągnięte przez mężów3. W 2016 roku z nieswoimi długami borykało się 32,5 proc. badanych4.
Obecnie małżonkowie odpowiadają wspólnie tylko za te pożyczki, które zostały zaciągnięte przed dniem orzeczenia separacji lub rozwodu. Drugim warunkiem jest zgoda obojga na zaciągnięcie zadłużenia. Współcześnie długi po rozwodzie nie ulegają podziałowi. Jeśli jeden z małżonków ma problem ze spłatą zobowiązań, jego udział w podziale majątku wspólnego jest pomniejszony. Natomiast wierzyciel ma prawo do wybrania osoby odpowiedzialnej za dany kredyt – i zazwyczaj wybiera osobę z wyższą zdolnością kredytową.
Zdarza się, że ze względu na solidarność zadłużenia, współmałżonek musi spłacić pożyczkę, o której nie wiedział. W oddzielnej sprawie sądowej, odpowiedź jednej ze stron może zostać wyłączona. Takie orzeczenie musi opierać się na dowodach, że partner działał na szkodę drugiego poprzez rozrzutność. Np. wydawanie przez partnera majątku wspólnego na przedmioty nie mające gospodarczego uzasadnienia lub nieudolność w zaciąganiu zobowiązań finansowych.
https://adwokatrodacki.pl/blog/pozyczka-bez-zgody-malzonka/, Ostatni dostęp: 01.02.2019
https://prawo.money.pl/kodeks/rodzinny-opiekunczy/dzial-ii-prawa-i-obowiazki-malzonkow/art-30, ostatni dostęp: 01.02.2019.
https://m.interia.pl/biznes/news,2492823, ostatni dostęp: 04.02.2019.
https://pozyczkaportal.pl/dlugi-zaciagniete-przez-partnera-co-robic/, ostatni dostęp: 04.02.2019.